مار کیهانی - جرمی ناربای

مار کیهانی: دی‌ان‌ای و خاستگاه دانش

نوشته‌ی جرمی ناربای

کتاب «مار کیهانی: DNA و خاستگاه دانش» (The Cosmic Serpent: DNA and the Origins of Knowledge) اثری بی‌نظیر از مردم‌شناس فرانسوی، جرمی ناربای است که در سال ۱۹۹۸ منتشر شد. این کتاب تلفیقی است از تجربه‌ی زیسته، پژوهش‌های علمی، دیدگاه‌های فرهنگی و سفری درون‌نگر که در تلاش است تا پلی میان دانش سنتی اقوام بومی و علم مدرن برقرار کند.

ناربای در جریان پژوهش‌های میدانی خود در میان اقوام بومی آمازون، با آیین‌های درمانگری شمن‌ها و استفاده از نوشیدنی آیاهواسکا آشنا شد. او پس از تجربه‌ی شخصی مصرف آیاهواسکا، به درکی متفاوت از جهان دست یافت؛ تجربه‌ای که باعث شد دیدگاه‌های متداول علمی‌اش به چالش کشیده شود. آنچه او در این تجربیات دید، نمادی مکرر از دو مار به هم پیچیده بود — تصویری که شباهتی آشکار به ساختار مارپیچ دوگانه‌ی DNA دارد.

او در این کتاب استدلال می‌کند که دانش سنتی شمن‌ها درباره‌ی گیاهان دارویی و بدن انسان، تنها با روش‌های تجربی معمول به‌دست نیامده، بلکه از نوعی ادراک مستقیم یا دانش شهودی سرچشمه می‌گیرد که ممکن است در سطح مولکولی یا سلولی رخ دهد. به باور ناربای، اقوام بومی از راه تغییر حالات آگاهی خود — مثلاً از طریق آیاهواسکا — به دانشی دست می‌یابند که به‌طرز عجیبی با یافته‌های علمی مدرن همسو است.

یکی از ایده‌های اصلی کتاب این است که مار کیهانی به‌عنوان نماد، در بسیاری از فرهنگ‌های کهن و اسطوره‌های باستانی، ریشه‌ای مشترک دارد. ناربای این امکان را بررسی می‌کند که این نماد، بازتابی کهن و ناخودآگاه از ساختار DNA بوده باشد — ساختاری که تا پیش از قرن بیستم از نظر علمی ناشناخته بود.

«مار کیهانی» نه تنها روایتی شگفت‌انگیز از تجربه‌های فراتر از آگاهی است، بلکه تلاشی جدی برای بازاندیشی در شیوه‌های دستیابی به دانش است. این کتاب پرسشی عمیق درباره‌ی مرزهای علم، رابطه‌ی ذهن و ماده، و چگونگی اتصال فرهنگ‌های باستانی به رمز و رازهای زیستی مدرن مطرح می‌کند.

ناربای در این اثر، خواننده را به تأملی عمیق درباره‌ی محدودیت‌های جهان‌بینی علمی، اهمیت جهان‌بینی‌های سنتی، و نقش آگاهی در دریافت واقعیت دعوت می‌کند. این کتاب، هم برای علاقه‌مندان به مردم‌شناسی و علوم زیستی جذاب است، و هم برای کسانی که به دنبال شناخت عمیق‌تر از پیوندهای اسرارآمیز میان اسطوره، آگاهی و دانش هستند.